ΑΡXΙΚΗ  ΠΟΙΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ    ΣΕ ΠΟΙΟΥΣ ΑΠΕΥΘΥΝΕΤΑΙ   ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ   ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ  ΑΝΗΛΙΚΩΝ
ΝΕΕΣ  ΣΥΝΘΗΚΕΣ  ΖΩΗΣ  ΨΥΧΙΣΜΟΣ  ΚΑΙ  ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ
ΑΥΤΟΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΕΣ   ΤΑΣΕΙΣ   ΠΑΙΔΙΩΝ   ΚΑΙ   ΕΦΗΒΩΝ   ΣΤΗΝ  ΕΠΟΧΗ  ΜΑΣ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΝΕΩΝ ΘΕΡΑΠΕΥΤΩΝ
ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΑΝΗΛΙΚΩΝ
ΦΟΡΕΙΣ  ΑΠΟΑΣΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ
ΕΙΔΙΚΑ  ΘΕΜΑΤΑ ..... ΓΕΝΙΚΟΥ   ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΩΣ

κακοπoίηση ανηλίκων

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΥΡΙΑΝΗΣ THΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ Δημοσιογραφος κ. ΤΣΟΥΜΑΚΑ

1.Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για συγκεκριμένο προφίλ του ενήλικα που κακοποιεί σεξουαλικά παιδιά;

2.Οι περισσότεροι απ' τους παιδεραστές είναι άτομα υπεράνω κάθε υποψίας. Πώς εξηγείται αυτό;

3.Υπάρχουν σημάδια, στα οποία μπορούν να βασιστούν οι γονείς για να καταλάβουν αν τα παιδιά τους

ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΡΙΑΝΗ

Διεθνή στατιστικά στοιχεία. 1 στα 4 κορίτσια και 1 στα 7 αγόρια αναμένεται να υποστούν σεξουαλική επίθεση μέχρι την ηλικία των 18 ετών. Στην πραγματικότητα οι δείκτες αυτοί πρέπει να είναι υψηλότεροι γιατί πολλές περιπτώσεις παραμένουν αδιάγνωστες. Παρουσιάζουν αύξηση οι περιπτώσεις σεξουαλικών επιθέσεων σε παιδιά , από ομάδες συνομηλίκων τους. Πάνω από το 35% των κακοποιημένων ανηλίκων άρχισαν να κακοποιούν άλλα παιδιά πριν ακόμα ενηλικιωθούν.

Προφίλ – Παράγοντες Η κακοποίηση κυρίως αφορά το άμεσο οικογενειακό περιβάλλον του θύματος. Πολλοί από τους κακοποιητικούς γονείς η τα πρόσωπα του περιβάλλοντος, είναι και οι ίδιοι θύματα σωματικής και σεξουαλικής κακοποίησης και μακροχρόνιας έκθεσης σε βίαιο οικογενειακό περιβάλλον. Οι γονείς που έχουν ανατραφεί με σκληρή σωματική τιμωρία από τους δικούς τους γονείς, μπορεί να συνεχίσουν την παράδοση στα παιδιά τους. Παρότι συχνά είναι αντίθετοι ως προς αυτές τις μεθόδους τελικά δεν βρίσκουν ότι έχουν άλλους τρόπους να τα βγάλουν πέρα. Οι δύσκολες συνθήκες ζωής όπως η φτώχεια ή η ανέχεια, συμβάλλουν στην ύπαρξη επιθετικής συμπεριφοράς και στην σωματική κακοποίηση των παιδιών. Η κοινωνική απομόνωση η έλλειψη υποστηρικτικών συστημάτων και η χρήση ουσιών από τους γονείς, αυξάνουν την πιθανότητα κακοποίησης ή παραμελητικής συμπεριφοράς απέναντι στα παιδιά. Επίσης περιβαλλοντικές κρίσεις όπως οικονομικά προβλήματα, ανεργία, προβλήματα στέγασης, αυξάνουν το άγχος παλινδρομούν ψυχικά τα άτομα και διευκολύνουν την κακοποίηση και την παραμέληση. Οι ψυχικές διαταραχές των γονέων ,όπως η ψύχωση ή η κατάθλιψη , η κάποιες διαταραχές προσωπικότητας ,όταν αυτές δεν βρίσκονται κάτω από θεραπευτική επιμέλεια ,επηρεάζουν συχνά την κρίση των γονέων και μπορεί να θεωρήσουν ότι τα παιδιά είναι κακά ή ότι θέλουν να τους τρελάνουν. Επίσης παιδιά που είναι νοητικά καθυστερημένα ή σωματικά ανάπηρα και παιδιά που κλαίνε υπερβολικά ή είναι πολύ απαιτητικά έχουν υψηλό δείκτη επικινδυνότητας να κακοποιηθούν ή να παραμεληθούν.

2 Η σεξουαλική κακοποίηση παιδιών γίνεται στην πλειονότητα των περιπτώσεων από άτομα του άμεσου ή ευρύτερου οικογενειακού περιβάλλοντος. Οι περισσότεροι βιαστές παιδιών είναι άτομα που διαθέτουν κύρος και την εμπιστοσύνη της οικογένειας. Οι κακοποιητες , είναι άτομα που μπορεί να έχουν οικογένεια ,να εργάζονται, να κατέχουν, άλλες φορές και θέσεις κύρους, να έχουν κατά τα άλλα μια φυσιολογική ζωή. Μια πλευρά του ψυχισμού τους όμως είναι μη ομαλή. Όπως προανέφερα τα ίδια αυτά άτομα έχουν γίνει συχνά θύματα σεξουαλικής η σωματικής κακοποίησης. Η Ψυχανάλυση έχει εντοπίσει έναν ψυχικό μηχανισμό άμυνας, την ταύτιση με τον επιτιθέμενο , όπου , το θύμα, προκειμένου να βγει από την κατάσταση απελπισίας , ταυτίζεται ψυχικά με το θύτη, που του φαίνεται παντοδύναμος, και υιοθετεί την ίδια στάση ως θύτης σε άλλους.

Συχνά, οι παιδεραστές, μεγαλώνουν σε θετές οικογένειες, είναι ανώριμοι , με παρορμητική συμπεριφορά και έχουν εξωπραγματικές απαιτήσεις από τα παιδιά. Έχουν μια πλευρά ανώμαλη , που αφορά τον έλεγχο των παρορμήσεων, ο οποίος στους περισσότερους ανθρώπους δεν είναι μόνο κοινωνικός – νομικός, αλλά πραγματοποιείται και στο εσωτερικό του ψυχισμού. Συνήθως η σεξουαλική κακοποίηση , συμβαίνει η συγκαλύπτεται, μέσα σε μια ατμόσφαιρα παραμέλησης και έλλειψης προστασίας. Το ίδιο το κακοποιημένο παιδί αποτελεί συνήθως, σύμπτωμα μιας οικογένειας , που για διάφορους λόγους έχει αποτύχει να προστατέψει το παιδί.

3 Η σεξουαλική κακοποίηση δεν ακολουθείται από ειδικά και σταθερά συμπτώματα. Αυτά εξαρτώνται κυρίως από τη χρονιότητα της κακοποίησης, από την ηλικία του παιδιού και από τη σχέση θύτη –θύματος.

Συχνά σημεία ένδειξης είναι οι σωματικές αποδείξεις, όπως οι μώλωπες, ο πόνος και ο κνησμός στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, η αιμορραγία. Συχνά επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις του ουροποιητικού και εκκρίσεις του κόλπου μπορεί να σχετίζονται με σεξουαλική κακοποίηση.

Επίσης η δυσκολία στη βάδιση και στο κάθισμα και η παρουσία νοσημάτων μεταδιδόμενων με το σεξ θέτουν την υποψία σεξουαλικής κακοποίησης.

Σε κάθε αλλαγή πρότερης συμπεριφοράς, πρέπει να ελέγχεται και να διαπιστώνεται το αίτιο. Η αποπλάνηση, ο βιασμός και η αιμομιξία είναι παράγοντες που οδηγούν συχνά στο σχηματισμό φοβιών , άγχους και κατάθλιψης. Το παιδί είναι συνεχώς σε ετοιμότητα ότι θα δεχθεί μια επίθεση και νιώθει ότι θα είναι αδύναμο να αντιμετωπίσει τη δικιά του επιθετική παρόρμηση ή την εχθρότητα των άλλων απέναντί του.

Τα καταθλιπτικά συμπτώματα συνδυάζονται συνήθως με την αίσθηση, ότι έχει καταστραφεί για όλη του τη ζωή. Ταυτόχρονα , συνυπάρχουν αισθήματα, ντροπής, και ενοχής, ό,τι με κάποιο τρόπο, το ίδιο το παιδί προκάλεσε την κακοποίηση Άλλες αλλαγές αφορούν :έντονο αίσθημα εγκατάλειψης ή παραμέλησης. Παλινδρόμηση σε νηπιακή συμπεριφορά, όπως ενούρηση ή θηλασμός αντίχειρα.

Παρατηρούνται επίσης ασυνήθεις για την ηλικία και την ανάπτυξη του ατόμου σεξουαλικές γνώσεις και συμπεριφορές. Αργότερα όλες αυτές οι ενδείξεις και ουσιαστικά τα συμπτώματα οδηγούν σε καταθλιπτικές και αγχώδης διαταραχές, διαταραχές προσωπικότητας ή διασχίστηκες διαταραχές , μέχρι και την ψύχωση και την αυτοκτονία.

Τα παιδιά που ερεθίζονται σεξουαλικά από έναν ενήλικο, νιώθουν έντονο άγχος και υπερδιέγερση και δεν έχουν την δυνατότητα να διαχειριστούν τόσο έντονα συναισθήματα, με αποτέλεσμα την ψυχική αναστάτωση, που μπορεί να φτάσει μέχρι και την ψυχική αποδιοργάνωση.

Σε κάθε περίπτωση η σεξουαλική κακοποίηση ανήλικων είναι μια βαριά επίθεση .

4. Τα βήματα για να βοηθήσουμε ένα κακοποιημένο παιδί είναι τα εξής: Θα πρέπει να πάρουμε τηλέφωνο είτε το ΄΄ χαμόγελο του παιδιού ΄΄ ΤΗΛ. 1056 είτε στη γραμμή ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΤΗΛ. 8018011177 η στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΛ. 210 7236200 και να καταγγείλουμε το γεγονός είτε έχει γίνει από άτομο της οικογένειας, είτε από κάποιον τρίτο . Αυτό μπορούμε να το κάνουμε και ανώνυμα . Έτσι αναλαμβάνει ο εισαγγελέας, όπου αν πρόκειται για κακοποίηση από γονιό βγαίνει εισαγγελική εντολή, και επισκέπτεται το σπίτι Κοινωνική Λειτουργός τις περιοχής, βλέπει το παιδί Ιατροδικαστής και Παιδοψυχίατρος για να υπάρξει παιδοψυχιατρική εκτίμηση, και τότε εάν διαπιστωθεί κακοποίηση, το παιδί απομακρύνεται από το σπίτι. Η ίδια διαδικασία είναι και όταν η κακοποίηση προέρχεται από κάποιον τρίτον, η διαφορά είναι ότι αν διαπιστωθεί κακοποίηση οι γονείς κινούνται νομικά.

Θα πρέπει σε όλη τη διαδικασία το παιδί να συνοδεύεται από ένα υποστηρικτικό πλαίσιο. Από εκεί και πέρα το σεξουαλικά κακοποιημένο παιδί θα πρέπει να μπει σε χρόνιο πρόγραμμα ψυχολογικής υποστήριξης με στόχο την αναδιοργάνωση του χαρακτήρα, την απόκτηση της αυτοεκτίμησης και του αισθήματος της εμπιστοσύνης.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΕΦΕΡΙΑΔΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ - ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ

ΝΕΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΖΩΗΣ Ψυχισμός και Ψυχοθεραπεία

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Φωνή των Πειραιωτών τον Οκτώβριο του 2007

Ένας βασικός στόχος των ειδικών είναι να φέρουμε την ψυχοθεραπεία και τα ευεργετήματα της κοντά στο μέσο πολίτη. Μέσα από την ψυχοθεραπεία, πέρα από την επίλυση των βασικών ζητημάτων, το άτομο έχει τη δυνατότητα μεγαλύτερης ωρίμανσης, καλύτερης ανταπόκρισης στις δυσκολίες της καθημερινής ζωής, βελτίωση της διάθεσης και τις αυτοπεποίθησης και εν τέλει βελτίωση της ποιότητας ζωής.

Περισσότερα πράγματα και καταστάσεις απ' ότι νομίζουμε περνάνε από τα χέρια μας και το βασικό μέσο για να επιτευχθούν όλα αυτά προκύπτει από τη δυνατότητα να διαχειριζόμαστε τα συναισθήματα μας με τρόπο που να μας ωφελεί. Χαρακτηριστικό παράδειγμα πέρα από τη σωματική αδυναμία στα παιδιά, ο λόγος που λειτουργούμε σαν γονείς είναι ακριβώς το να τα βοηθήσουμε να διαχειρίζονται τα συναισθήματα τους ( θυμός, χαρά, φόβος, οργή, λύπη κτλ.)

Υπάρχουνε μέσα μας πλευρές αδύναμες, ευάλωτες ή φοβισμένες αλλά και πλευρές δυναμικές και ώριμες. Τα τελευταία χρόνια από έρευνες που έχουνε γίνει έχει παρατηρηθεί να υπάρχουνε δυσκολίες πιο πρώιμες απ' ότι στο παρελθόν κυρίως ναρκισσιστικού και οριακού τύπου, είτε αφορούν το χαρακτήρα είτε το επίπεδο ψυχοπαθολογίας. Λέγοντας ναρκισσιστικές δυσκολίες εννοούμε κυρίως την τάση που υπάρχει να θεωρούμε τον εαυτό μας ως πολύ σπουδαίο, πολύ αξιόλογο, περισσότερο απ' ότι μέσα σε μια αντικειμενική παρατήρηση ή ακριβώς το αντίθετο να θεωρούμε τον εαυτό μας ότι δεν αξίζει ,δεν μπορεί να καταφέρει τίποτα, δεν περνά από το χέρι μας τίποτα.

Λέγοντας οριακές δυσκολίες εννοούμε κυρίως την τάση να διαχωρίζουμε τον κόσμο σε καλό και κακό κάνοντας όμως με αυτόν τον τρόπο μια ομάδα κακή ή τους άλλους κακούς ή παντοδύναμους. Δημιουργούμε νοητικά σε μεγαλύτερο βαθμό από όσο πραγματικά συμβαίνει έναν κόσμο εν δυνάμει απειλητικό.

Σε αυτά τα πεδία έρχεται κυρίως να δουλέψει η ψυχοθεραπεία .. Κυριότερη αιτία είναι η σημερινές συνθήκες ζωής. Να ζήσουμε και να επιβιώσουμε σε μία σχέση, σε μία ομάδα, στην κοινότητα, προϋποθέτει να καταστείλουμε επιθυμίες μας , ορμές και τάσεις οι οποίες δεν επιτρέπονται.

Ένα παράδειγμα χαρακτηριστικό είναι η εργασία. Εργαζόμαστε σε δουλειές που πιθανόν να μην μας εκφράζουν ή να μην συμφωνούμε με την πολιτική της εταιρείας ή να πληρωνόμαστε ελάχιστα κτλ. Από την άλλη πρέπει να το κάνουμε γιατί πρέπει να επιβιώσουμε, έτσι λειτουργούμε μέσα σε μία εσωτερική σύγκρουση. Μεταξύ αυτού που θέλουμε και αυτού που πρέπει.

Οι κοινωνικές απαγορεύσεις ενδοβάλονται από τον ψυχισμό και λειτουργούν μέσα σε αυτόν πια σαν ένα ξεχωριστό κομμάτι. Είναι η φωνή που μας λέει: δεν πρέπει να το κάνω αυτό, αυτό πρέπει να κάνω, μήπως αν χειριστώ έτσι τις καταστάσεις θα έχω επιπτώσεις.

Αν παρατηρήσουμε τον εαυτό μας θα διαπιστώσουμε αυτήν την πλευρά του εαυτού μας. Στο βαθμό που η σύγκρουση αυτή είναι έντονη, και η επιθυμία και η απαγόρευση, τότε βρισκόμαστε σε μία κατάσταση αμφιθυμίας η οποία στη λύση της προκαλεί και τα συμπτώματα όπως φοβίες - φόβο θανάτου, κρίσεις πανικού, ψυχαναγκασμούς κ.α.

Αποτέλεσμα αυτής της σύγκρουσης μπορεί να είναι καταθλιπτικό επεισόδιο ( δεν μπορώ, δεν αξίζω, δεν βγαίνω έξω, φταίω εγώ, εγώ το προκάλεσα ) , νευρωσικά επεισόδια και πιο πρώιμα όπως ανέφερα παραπάνω.

Η μεγαλύτερη παγίδα είναι η δυσκολία να απευθυνθούμε σε έναν ειδικό γιατί ντρεπόμαστε ή γιατί φοβόμαστε ότι θα χαρακτηριστούμε τρελοί. Έχει μείνει βαθιά ριζωμένο ότι η τρέλα είναι κάτι κακό και ντροπή. Δεν είναι περισσότερο ντροπή από όταν κάποιος έχει πνευμονία, κάταγμα η πίεση.

Η πραγματικότητα είναι ότι η τρέλα δεν ενδείκνυται σε τέτοιου είδους ψυχοθεραπεία. Η ψυχαναλυτικού τύπου ψυχοθεραπεία απευθύνεται σε άτομα με ένα σχετικά ισχυρό εγώ, ώριμο που να μπορεί να σκέφτεται και να θέλει να αλλάξει κάποιες πλευρές του χαρακτήρα του.

Όμως και στην ψύχωση πια τα αποτελέσματα όταν υπάρχει συνδυασμός φαρμακοθεραπείας και ψυχοθεραπείας είναι θεαματικά, με την πιθανότητα ακόμα, να μην νοσηλευτεί ποτέ ο ασθενής, αντίθετα να έχει μεγάλο βαθμό λειτουργικότητας και επικοινωνίας.

Δημήτρης Σεφεριάδης Διευθυντής της εταιρείας για την ψυχική υγεία παιδιών και ενηλίκων

ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Φωνή των Πειραιωτών στις 22 Νοεμβρίου 2007

Το καταθλιπτικό συναίσθημα είναι μια ψυχική κατάσταση, που περιγράφεται ως συνεχές, με το ένα άκρο του στην υγεία και το άλλο στην αρρώστια. Είναι ευνόητο με αυτό τον τρόπο να υπάρχουν θλίψη και στεναχώρια σε υγιές πεδίο φτάνοντας μέχρι τις απόπειρες αυτοκτονίας ή το παραλήρημα στο παθολογικό άκρο.

Το καταθλιπτικό συναίσθημα στο υγιές άκρο, αναφέρεται σε μια φυσιολογική θλίψη, αλλά και κατάσταση στην οποία ο κυρίαρχος ψυχικός μηχανισμός άμυνας είναι η ενδοβολή. Είναι όμως κατάσταση η οποία βοηθάει το άτομο να ωριμάσει, να αυτονομηθεί αλλά και να αντιμετωπίσει καλύτερα τις δυσκολίες.

Είναι πιο ωφέλιμο στην πραγματικότητα - και στο μέτρο στο οποίο δεν υπάρχει ταλαιπωρία - το άτομο να θεωρεί ότι σε μια δυσκολία μπορεί να έχει συμμετοχή μια δική του συμπεριφορά, παρά να θεωρεί ότι η αιτία είναι, αποκλειστικά κάποιος εξωτερικός παράγων (προβολή).

Τα στοιχεία που συνιστούν το καταθλιπτικό σύνδρομο και εμφανίζονται σε κάθε μία περίπτωση, με διαφορετική ένταση ,είναι η αίσθηση δυσφορίας, η αναστολή της λειτουργικότητας, το άγχος και τα σωματικά συμπτώματα.

Η δυσφορία αφορά την αίσθηση του ατόμου ότι είναι εγκαταλελειμμένο, απομονωμένο, αποθαρρυμένο, ταπεινωμένο, άχρηστο. Οι σκέψεις του επανέρχονται ακατάπαυστα στις δυσκολίες και τις δυστυχίες της ζωής του. Μερικές φορές φέρεται εναντίον της μοίρας του και της κοινωνίας, αισθάνεται θύμα και καθιστά το περιβάλλον υπεύθυνο για την κατάστασή του. Άλλες φορές στρέφεται κατά του εαυτού του.

Το άγχος αφορά διάχυτες ή εστιασμένες ανησυχίες όπως φόβος θανάτου ή εγκατάλειψης.

Η αναστολή της λειτουργικότητας εκφράζεται ως κόπωση, αδυναμία να αντιμετωπισθεί η καθημερινότητα. Τα συμπτώματα εμφανίζονται από τις πρώτες πρωινές ώρες και δεν βελτιώνονται με την ανάπαυση, η οποία αντίθετα, μπορεί να την επιτείνει Ωστόσο δεν παρατηρείται κινητική επιβράδυνση, περιορισμός της εκφραστικότητας, συναισθηματική απάθεια.

Σωματικά Συμπτώματα

Οι σωματικές εκδηλώσεις αποτελούν σταθερό εύρημα. Συνήθως συναντώνται κάποιες από τις παρακάτω.

1. Σωματικά συμπτώματα άγχους, όπως αναπνευστική δυσχέρεια, μυϊκές συσπάσεις, κεφαλαλγίες, ίλιγγοι, αβεβαιότητα κατά τη βάδιση.

2. Διαταραχές του ύπνου. Μερικές φορές εμφανίζεται υπερυπνία και καταφυγή στον ύπνο, που δεν συνοδεύεται από το αίσθημα της ξεκούρασης και ταράζεται από δυσάρεστα όνειρα και εφιάλτες.

3. Διαταραχές της διατροφής, όπως ανορεξία ή βουλιμία.

4 . .Διαταραχές της σεξουαλικότητας, κυρίως αναστολή.

5. Μερικές φορές, συμπτώματα σωματομετατροπής όπως αστασία - αβασία, συγκινησιακές κρίσεις, που εκφράζονται με ποικίλες σωματικές εκδηλώσεις.

Τα Αυτοκτονικά εγχειρήματα

Συνιστούν συχνό αίτιο νοσηλείας. Η επιθυμία θανάτου είναι λιγότερο έντονη από ότι στην μελαγχολία. Πολλές από τις απόπειρες αυτοκτονίας αποτελούν στην πραγματικότητα έκκληση για βοήθεια. Ωστόσο δεν πρέπει ποτέ να υποτιμάμε την σοβαρότητα του κινδύνου.

Αφού ελεγχθούν τέτοιου είδους συμπτώματα και αποκλειστεί το οργανικό αίτιο καλό είναι να παραπέμπονται στον ειδικό ψυχίατρο ή ψυχολόγο.

Αιτιολογία

Τα συμπτώματα του καταθλιπτικού συνδρόμου αποτελούν έκφραση και αντίδραση των ατόμων σε ένα δυσμενές περιβάλλον ή την καταθλιπτικού τύπου επεξεργασία ενδοψυχικών συγκρούσεων. Η καταθλιπτική διάθεση οφείλεται σε ψυχοπιεστικά γεγονότα ή παρατεταμένη έκθεση σε συνθήκες έντασης και συγκρούσεων. Στους άντρες οι καταστάσεις αυτές εντοπίζονται κυρίως στον επαγγελματικό τομέα και οφείλονται στον ανταγωνισμό και την ανασφάλεια (κατάθλιψη των στελεχών επιχειρήσεων).

Στις γυναίκες πρόκειται συχνότερα για συσσώρευση συγκρούσεων και δυσχερειών συζυγικού, οικογενειακού ή οικονομικού χαρακτήρα.

Συχνές είναι οι καταθλίψεις, λόγω μετοίκισης όπως οι νεοσύλλεκτοι, οι εξόριστοι κ.α.

Επίσης μπορεί να εμφανιστεί κατάθλιψη όταν το άτομο χρειαστεί να αντιμετωπίσει καινούριες υπευθυνότητες (προαγωγή), απομάκρυνση αγαπημένου προσώπου (γάμος, πένθος, εγκατάλειψη, συναισθηματική ή επαγγελματική αποτυχία). Η καταθλιπτική αντίδραση παρουσιάζεται λίγες μέρες μετά το συμβάν και εκδηλώνεται άλλοτε με απάθεια και αναστολή και άλλοτε με διέγερση, δυσφορία, κρίσεις κλάματος, έντονη οργή, λεκτική επιθετικότητα.

Ακόμη, οι μόνιμες αναπηρίες, αλλά και οι σωματικές ασθένειες είναι πηγή ταλαιπωριών, στερήσεων, υποβάθμισης και προκαλούν συχνά καταθλιπτικές αντιδράσεις, οι οποίες επιβραδύνουν την ίαση ή δυσχεραίνουν την επανένταξη.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μερικές φορές η κατάθλιψη είναι δευτεροπαθείς δηλαδή αποτελεί εκδήλωση άλλης πάθησης.

Το καταθλιπτικό σύνδρομο διαφέρει από την μελαγχολία στη βαρύτητα των συμπτωμάτων, αλλά και στην ποιότητα. Οι αυτοκατηγορίες στην μελαγχολία είναι συνήθως έντονες, βασίζονται σε ασήμαντα λάθη και διογκώνονται μέχρι παραλογισμού έντονες ιδέες πένθους και ολέθρου, υποχονδριακές ιδέες, ιδέες καταδίωξης.

Η ψυχοκινητική αναστολή είναι έντονη. Ο ασθενής είναι ακίνητος, αμίλητος, δεν δέχεται τροφή. Ο κίνδυνος αυτοκτονίας είναι μεγαλύτερος.

Θεραπεία

Σε βαριές καταστάσεις όπου συνυπάρχουν ιδέες αυτοκαταστροφής ή η κατάσταση είναι χρόνια ή η λειτουργική έκπτωση μεγάλη, συνιστάται συνδυασμός φαρμακοθεραπείας με ψυχοθεραπεία. Στις περιπτώσεις που υπάρχει λειτουργικότητα, διατηρείται η εργασία ή η πρότερη απασχόληση και η επικοινωνία, η θεραπεία είναι ψυχοθεραπευτική. Σε μια ελαφριά ή μέση κατάθλιψη, συνήθως μετά από 20-25 συνεδρίες έχουμε υποχώρηση των συμπτωμάτων. Όταν υπάρχουν συνοδά συμπτώματα ή ταυτόχρονα και άλλα προβλήματα όπως φοβίες, κρίσεις πανικού, υποχονδρίες, τότε προτείνεται μακρόχρονη ψυχοθεραπεία για την αλλαγή χαρακτηριστικών της δομής του ψυχισμού, στα οποία οφείλεται η βαρύτητα της νόσου.

Δημήτρης Σεφεριάδης Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπευτής Διευθυντής της Εταιρείας για την Ψυχική Υγεία Παιδιών και Ενηλίκων

Αυτοκαταστροφικές τάσεις παιδιών και εφήβων στην εποχή μας

Στοιχεία

Η αυτοκτονία, σύμφωνα με διεθνείς στατιστικές, είναι η τρίτη αιτία θανάτου για εφήβους 14-18 ετών, στην Ευρώπη και στη Βόρειο Αμερική. Επίσης, υπάρχει αύξηση της συχνότητας της αυτοκτονίας και για παιδιά κάτω από 14ων ετών. Υπολογίζεται ότι για κάθε θάνατο από αυτοκτονία υπάρχουν τουλάχιστον δέκα απόπειρες.

Έρευνα για τις αιτίες έχει δείξει, ότι οι κυριότεροι παράγοντες είναι ψυχοκοινωνικοί, και συνδέονται με στρες στο σχολείο, στην κοινότητα και στην οικογένεια.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση αυτού του παιδιού, θα πρέπει να δώσουμε την προσοχή μας στη διαμόρφωση της προσωπικότητας, σε σχέση με τις νέες συνθήκες ζωής, μέσα στο σχολείο, την κοινότητα, την οικογένεια.

Προφίλ

Τα άτομα με αυτοκαταστροφικές τάσεις στρέφουν την επιθετικότητα, είτε αυτή είναι ενδοψυχική, είτε οφείλεται σε εξωτερικούς παράγοντες, ενάντια στον εαυτό τους.

Κύριο χαρακτηριστικό τους είναι η παρορμητικότητα των πράξεών τους. Αυτές οι πράξεις, αυτοκαταστροφικού χαρακτήρα, ουσιαστικά αφορούν μια προσπάθεια να ελέγξουν μια κατάσταση που αναμένεται οδυνηρή, ακόμα και όταν τα ίδια την προκαλούν. Πολλές φορές αυτό γίνεται χωρίς το άτομο να το κατανοεί. Αυτό που κυριαρχεί είναι η αίσθηση παντοδυναμίας αλλά ταυτόχρονα και η άρνηση του σώματος.

Το παιδί ή ο ενήλικας που προκαλεί πόνο και οδύνη στον εαυτό του, έχει την ελπίδα ότι τελικά θα καταφέρει να ελέγξει την κατάσταση και να επιβιώσει, αυξάνοντας με αυτό τον τρόπο την αυτοεκτίμησή του. Βέβαια πολλές φορές τέτοιες πράξεις αποβαίνουν μοιραίες.

Έχουν επίσης την τάση να δημιουργούν σχέσεις, στις οποίες εισπράττουν την έλλειψη ευαισθησίας και τη επιθετικότητα των άλλων. Συνήθως παρουσιάζουν τον εαυτό τους ως άτομα ανάξια, ένοχα, που τους αξίζει να τιμωρηθούν, και ότι τελικά είναι καταδικασμένα να τα παρεξηγούν, να μην τα εκτιμούν και να τους συμπεριφέρονται άσχημα.

Ως αντιστάθμισμα, πολλές φορές, φαίνονται επιβλητικά και περιφρονητικά, εξυμνούν την ψυχική τους οδύνη, και περιφρονούν τους υπόλοιπους που δεν μπορούν να υπομένουν τα βάσανά τους με την ίδια γενναιότητα και αξιοπρέπεια.

Συνυπάρχει η ελπίδα, ότι αν ταλαιπωρηθούν τώρα που είναι μικροί, θα απολαμβάνουν αργότερα. Όμως η πραγματικότητα είναι, πως εκείνοι που υποφέρουν περισσότερο στην παιδική ηλικία, συνήθως υποφέρουν περισσότερο και στην ενήλικη ζωή τους. Η απάντηση αυτή στο στρες γίνεται συνήθεια.

Αίτια

1 Η ανάγκη του ενήλικα, να πιστεύει στην ελπίδα και την υπόσχεση της παιδικής – εφηβικής ηλικίας, τον εμποδίζει συχνά να αποδεχτεί σημάδια απελπισίας, κατάθλιψης και την ανάγκη ταλαιπωρίας στα συγκεκριμένα παιδιά.

2 Στη σημερινή εποχή οι άνθρωποι είναι περισσότερο απομονωμένοι και αποξενωμένοι ο ένας από τον άλλον. Αυτό οδηγεί τους πιο ευάλωτους ανθρώπους, όπως είναι τα παιδιά, σε παρανοειδείς στάσεις, έντονο κοινωνικό μίσος, όπου κατηγορούν τους άλλους ότι φταίνε για τη δυστυχία τους. Οδηγούν σε έντονες συναισθηματικές καταστάσεις με καταθλίψεις ή ευφορίες και μοναξιά. Άλλες πάλι φορές σε παθητικότητα, αντίσταση στην αλλαγή, επιθετικότητα, σύγχυση ταυτότητας και κρίσεις ψυχικού πόνου, δυστυχίας, απελπισίας, αυτοκαταστροφικότητας, που οδηγούν στην ανάγκη για άμεση ικανοποίηση.

3  Ο αγώνας των γονιών για οικονομική ευμάρεια ή ακόμα και για την επιβίωση, αφήνει στην άκρη τον συναισθηματικό πλούτο και τη βοήθεια των παιδιών στη διαχείριση του. Φτωχές οικογένειες με ψυχική ισορροπία μεγάλωσαν παιδιά ευτυχισμένα με «ισχυρή» προσωπικότητα, όταν εξασφάλιζαν σε αυτά την ασφάλεια, τη φροντίδα και τη σαφή και ώριμη οριοθέτηση.

4  Πολλά άτομα με αυτοκαταστροφική – μαζοχιστική προσωπικότητα, έχουν δεχτεί από το περιβάλλον τους, ότι πρέπει να υπομένουν τα βάσανά τους με γενναιότητα, και όταν αυτό γινόταν εισέπρατταν την επιβράβευση.

5  Άλλο αίτιο είναι κάποια τραυματική εμπειρία ή στέρηση, σε σημείο όμως που έμεινε αναλλοίωτη και η ελπίδα και η αγάπη.

6  Επίσης, η κατάχρηση τοξικών ουσιών, ως απάντηση στο στρες που υπάρχει στη ζωή, και την οποία νιώθουν πολύπλοκη, συγχιτική και επιθετική.

7  Οι συνθήκες στη σημερινή εποχή έχουν αλλάξει. Η νέα τεχνολογία, όπως το internet, που από τη μία είναι μέσον πληροφόρησης και επικοινωνίας, έφερε μαζί του θετικές, αλλά και αρνητικές επιπτώσεις

8  Η ανάγκη να εργαστούν και οι δύο γονείς, με αποτέλεσμα να μην έχουν χρόνο για τα παιδιά τους.

9  Οι μεταναστεύσεις, εσωτερικές ή όχι.

10 Οι αλλαγές στις αξίες και στις κοινωνικές στάσεις

11  Το εκπαιδευτικό σύστημα, ξεκάθαρα ανταγωνιστικό, περίπλοκο, που δημιουργεί μεγάλο άγχος στα παιδιά και το οποίο εισπράττουν από τους δασκάλους, τους γονείς, τους συμμαθητές, την πολιτεία.

Θεραπευτικές παρεμβάσεις

1 Να κατανοήσουν οι θεραπευτές ότι ο θυμός είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα, όταν το άτομο δεν παίρνει αυτό που επιθυμεί. Τα άτομα της συγκεκριμένης προσωπικότητας, πιστεύουν ότι έχουν δικαίωμα να αισθάνονται εχθρότητα, μόνο όταν έχουν υποστεί κάποιο κακό. Όταν αισθάνονται, σε φυσιολογικά επίπεδα, απογοήτευση, ματαίωση ή θυμό, αρνούνται αυτά τα συναισθήματα για να μην τα κατηγορήσουν ως ξεδιάντροπα και εγωιστές.

2  Αποδοχή της ανάγκης τους για αυτοφροντίδα και αυτοπροστασία. Έχουν την ανάγκη να δουν ότι εξασφαλίζουν την αποδοχή των άλλων, ακόμα και όταν θυμώνουν.

Όταν ένας θεραπευτής ενεργεί δείχνοντας ότι ενδιαφέρεται για τον εαυτό του και αντιμετωπίζει την αντιδραστική οργή των ασθενών ως κάτι ενδιαφέρον και φυσιολογικό, βοηθάει να αλλάξουν προς το καλύτερο οι παθολογικές πεποιθήσεις. Θα πρέπει να υπάρχει ουδετερότητα από το θεραπευτή. Ούτε συμπόνια ούτε να κατηγορούνται.

Πάντα σε κάθε προσωπικότητα, όσο διαταραγμένη και να είναι, υπάρχουν και υγιείς πλευρές, τις οποίες ο ψυχολόγος θα πρέπει να αναγνωρίσει και να ενισχύσει. Αν γίνεται συμφωνία μέσα στη θεραπεία θα πρέπει να τηρείται. Αν δεν τηρείται, αυτό θα πρέπει να το ακούει ο ασθενής.

Ο θεραπευτής που φροντίζει τον εαυτό του, χωρίς να αισθάνεται ενοχές για τους άλλους, μπορεί να προκαλέσει θυμό στους ασθενείς, όμως τελικά τους ενθαρρύνει να δείξουν περισσότερο αυτοσεβασμό.

Συμβουλές

1 Οι ενήλικες έχουν την ευθύνη για τα παιδιά και τους εφήβους. Αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε. Το νου μας λοιπόν στα παιδιά.

2  Οι γονείς, συχνά, είτε βάζουν αυστηρά όρια στα παιδιά τους, είτε δεν βάζουν καθόλου όρια στη συμπεριφορά τους. Δεν τα βοηθούν να ενστερνιστούν αξίες και τρόπους με τους οποίους να διαχειρίζονται τα έντονα συναισθήματά τους, φοβούμενοι μην τα τραυματίσουν ψυχικά. Έτσι τα παιδιά καταλήγουν να γίνουν ανώριμα και ψυχικά ευάλωτα.

Η οριοθέτηση, η ώριμη οριοθέτηση των παιδιών, χρειάζεται να ξεκινά από τη βρεφική ηλικία (με τις ώρες ύπνου, φαγητού και αργότερα τον τρόπο αφόδευσης). Πρέπει απαραίτητα να συνυπάρχει διάλογος και κατανόηση. Τα βρέφη δεν καταλαβαίνουν τι λέμε, αλλά καταλαβαίνουν πολύ καλά τα συναισθήματά μας, ιδιότητα που σαν ενήλικες, με την κατάκτηση του λόγου, σιγά – σιγά τη χάνουμε.

Έτσι τα παιδιά θα νιώσουν τη στοργή, τη φροντίδα, τη χαρά, αλλά και το άγχος, το φόβο, το θυμό των μεγάλων.

Όλα αυτά, αργότερα και σταδιακά, γίνονται «κτήμα του», και αποτελούν τη σ υναισθηματική νοημοσύνη του. Με τον ίδιο τρόπο και η ώριμη οριοθέτηση γίνεται «κτήμα» του παιδιού, και συντελεί στη δημιουργία μιας συγκροτημένης προσωπικότητας.

Όταν όμως, εμείς σαν γονείς δεν είμαστε οριοθετημένοι, είμαστε αγχωμένοι, αγανακτισμένοι με τα προβλήματα και τις δυσκολίες της ζωής, όλα αυτά θα περάσουν και στο παιδί, και στην πορεία θα συναντήσουμε προβλήματα, άλλοτε μεγαλύτερα και άλλοτε μικρότερα.

Δεν αρκεί, λοιπόν, μόνο να λέμε στα παιδιά μας τι πρέπει να κάνουν ή τι είναι χρήσιμο γι' αυτά.

Πρέπει σαν γονείς να είμαστε συντονισμένοι με αυτό που λέμε, διότι αν δεν το κάνουμε, αγνοούμε έναν μεγάλο παράγοντα ωριμοποίησης, την ταύτιση του παιδιού με εμάς. Αν λέμε στο παιδί που δεν βγαίνει έξω να βγει, πρέπει να κάνουμε κι εμείς το ίδιο. Αν του λέμε να βλέπει λίγη τηλεόραση, το ίδιο πρέπει να κάνουμε κι εμείς. Αν του λέμε ότι δεν θα πρέπει να έχει άγχος, δεν θα πρέπει να έχουμε άγχος ούτε εμείς.

3  Είναι χρήσιμο και αποδοτικό επίσης, οι γονείς να έχουν κοινή παιδαγωγική γραμμή. Είναι προτιμότερο να γίνουν κάποια λάθη, παρά να υπάρχει πλήρης διάσταση απόψεων. Η έντονη διάσταση απόψεων προκαλεί στο παιδί σύγχυση, ανηδονία, θυμό, παθητική ή επιθετική συμπεριφορά.

4 Στη σημερινή εποχή, με την ανάπτυξη της τεχνολογίας, όπως η τηλεόραση και το internet, η πρόσβαση σε τέτοιου είδους μηχανές ενημέρωσης και πληροφόρησης είναι πολύ εύκολη. Πριν όμως δαιμονοποιήσουμε το internet και την τηλεόραση, θα πρέπει να δούμε εμείς τι κάνουμε. Χρειάζεται να αμυνθούμε, και να βοηθήσουμε και τα παιδιά μας σε αυτό, στα αρνητικά της τεχνολογίας, και να γευτούμε τα χρήσιμα. Αυτό μπορεί να γίνεται αναζητώντας κάποιες πληροφορίες ή παίζοντας ένα ψυχαγωγικό παιχνίδι, γονιός και παιδί μαζί.

5  Σε ότι αφορά το εκπαιδευτικό σύστημα, δημιουργεί άγχος, ανταγωνισμούς, στρες. Δεν υπάρχει ελεύθερος χρόνος για το παιδί, για να παίξει, να βγει έξω να διασκεδάσει, να ψυχαγωγηθεί. Τα παιδιά φορτώνονται με άπειρες πληροφορίες, ως επί το πλείστον όμως άχρηστες, όπως έδειξε έρευνα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων σε φοιτητές της Ιατρικής Σχολής. Λόγω του πλήθους των πληροφοριών, αυτές αποτυπώνονται στη βραχύχρονη μνήμη αντί στη μακρόχρονη, με αποτέλεσμα, ένα εξάμηνο μετά, να έχει ξεχαστεί το 80% αυτών.

6  Να ζητείται η γνώμη των ειδικών όταν κρίνεται σκόπιμο.

Επίλογος

Όταν το παιδί, από βρέφος κιόλας, αντλεί ικανοποιήσεις μέσα από τη φροντίδα, την επικοινωνία, τη διάθεση του χρόνου που χρειάζεται από τους γονείς και τους δασκάλους, παράλληλα με μια ώριμη οριοθέτηση, τότε το παιδί αποκτά καλή αίσθηση της ταυτότητας, ενδιαφέρον και αντοχή στις αλλαγές, και την ικανότητα να μαθαίνει από τις εμπειρίες του. Έτσι, μπορεί να αντιμετωπίσει επαρκώς τις δυσκολίες και τις προκλήσεις της σύγχρονης εποχής.

EMO

Σε ότι αφορά τους EMO, πιστεύω ότι αυτή η τάση της εποχής μας, δεν διαφέρει ως κίνημα από τους Hippies ή το Punk ή άλλα νεανικά κινήματα του πρόσφατου παρελθόντος.

Οι άνθρωποι έχουμε την ανάγκη να ανήκουμε σε ομάδες, και ταυτόχρονα να διαφέρουμε μέσα σε αυτές. Κάθε ένα από αυτά τα κινήματα δήλωνε και το στίγμα της εποχής. Αυτό που πιστεύω ότι δηλώνεται τώρα, είναι η έλλειψη αυτοεκτίμησης και αλληλοεκτίμησης.

Σαν ειδικούς, μας δίνουν να κατανοήσουμε την ανάγκη δημιουργίας ενός πιο ευαίσθητου, κοινωνικά και πολιτικά, κόσμου. Είναι σίγουρο ότι η πλειονότητα αυτών των παιδιών, στην πορεία, θα ζήσουν ευτυχισμένα, με πολλές ικανοποιήσεις από τη ζωή τους. Μέσα όμως σε αυτό το κίνημα, υπάρχουν και παιδιά με βαριά παθολογία, παραμελημένα, κακοποιημένα, με προβληματικές οικογένειες και αβέβαιο μέλλον.

Έχουμε ανάγκη από ευαισθητοποιημένους νέους, όχι όμως από ψυχικά ευάλωτους.

Οι μαζοχιστικές τάσεις είναι πανανθρώπινες. Η διαφοροποίηση είναι περισσότερο ποσοτική, παρά ποιοτική.

Όλοι κουραζόμαστε, ταλαιπωρούμαστε για να πετύχουμε τους στόχους μας. Ο εργάτης, ο αγρότης, ο επιστήμονας, η μάνα που γεννάει, το παιδί που μελετάει. Όταν όμως, αυτός ο τρόπος αντιμετώπισης των προβλημάτων είναι δυσλειτουργικός, ακραίος και αυτοκαταστροφικός, τότε θα συναντάμε φαινόμενα σαν το συγκεκριμένο παιδί που πνίγηκε.

Πιστεύω, ότι περισσότερο υπάρχει η ανάγκη να κατανοήσουμε αυτά τα παιδιά, παρά να τα βοηθήσουμε. Αυτό δεν σημαίνει ότι, σε ιδιαίτερες περιπτώσεις, δεν υπάρχει ανάγκη ειδικής αντιμετώπισης. Εκείνο όμως που θα συμβούλευα τους γονείς, είναι να ζητήσουν οι ίδιοι τη γνώμη του ειδικού, είτε συμβουλευτικά, είτε υποστηρικτικά, είτε ως ατομική επεξεργασία των συναισθημάτων και των συμπεριφορών τους, όταν νιώσουν ότι οι καταστάσεις ξεφεύγουν από τον έλεγχό τους.

Δημήτρης Σεφεριάδης Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπευτής Επιστημονικός Υπεύθυνος του Κέντρου Ψυχολογίας και Ψυχοθεραπείας

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΘΕΡΑΠΕΥΤΩΝ

• Εποπτείες
• Θεωρητική κατάρτιση
• Ομάδες θεραπευτών
• Συμμετοχή σε συνέδρια – σεμινάρια
• Συνέχεια στην εκπαίδευση
• Ατομικές συναντήσεις για εκπαίδευση και στήριξη νέων θεραπευτών και εκπαιδευόμενων
.
• ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΕΡΓΟ που αφορά
• Νέους επαγγελματίες
• Σπουδαστές μεταπτυχιακού
• Φοιτητές Α.Ε.Ι.
• Σπουδαστές Τ.Ε.Ι.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΡΙΑΝΗ

1 Διεθνή στατιστικά στοιχεία. 1 στα 4 κορίτσια και 1 στα 7 αγόρια αναμένεται να υποστούν σεξουαλική επίθεση μέχρι την ηλικία των 18 ετών. Στην πραγματικότητα οι δείκτες αυτοί πρέπει να είναι υψηλότεροι γιατί πολλές περιπτώσεις παραμένουν αδιάγνωστες. Παρουσιάζουν αύξηση οι περιπτώσεις σεξουαλικών επιθέσεων σε παιδιά , από ομάδες συνομηλίκων τους. Πάνω από το 35% των κακοποιημένων ανηλίκων άρχισαν να κακοποιούν άλλα παιδιά πριν ακόμα ενηλικιωθούν.

Προφίλ – Παράγοντες Η κακοποίηση κυρίως αφορά το άμεσο οικογενειακό περιβάλλον του θύματος. Πολλοί από τους κακοποιητικούς γονείς η τα πρόσωπα του περιβάλλοντος, είναι και οι ίδιοι θύματα σωματικής και σεξουαλικής κακοποίησης και μακροχρόνιας έκθεσης σε βίαιο οικογενειακό περιβάλλον. Οι γονείς που έχουν ανατραφεί με σκληρή σωματική τιμωρία από τους δικούς τους γονείς, μπορεί να συνεχίσουν την παράδοση στα παιδιά τους. Παρότι συχνά είναι αντίθετοι ως προς αυτές τις μεθόδους τελικά δεν βρίσκουν ότι έχουν άλλους τρόπους να τα βγάλουν πέρα. Οι δύσκολες συνθήκες ζωής όπως η φτώχεια ή η ανέχεια, συμβάλλουν στην ύπαρξη επιθετικής συμπεριφοράς και στην σωματική κακοποίηση των παιδιών. Η κοινωνική απομόνωση η έλλειψη υποστηρικτικών συστημάτων και η χρήση ουσιών από τους γονείς, αυξάνουν την πιθανότητα κακοποίησης ή παραμελητικής συμπεριφοράς απέναντι στα παιδιά. Επίσης περιβαλλοντικές κρίσεις όπως οικονομικά προβλήματα, ανεργία, προβλήματα στέγασης, αυξάνουν το άγχος παλινδρομούν ψυχικά τα άτομα και διευκολύνουν την κακοποίηση και την παραμέληση. Οι ψυχικές διαταραχές των γονέων ,όπως η ψύχωση ή η κατάθλιψη , η κάποιες διαταραχές προσωπικότητας ,όταν αυτές δεν βρίσκονται κάτω από θεραπευτική επιμέλεια ,επηρεάζουν συχνά την κρίση των γονέων και μπορεί να θεωρήσουν ότι τα παιδιά είναι κακά ή ότι θέλουν να τους τρελάνουν. Επίσης παιδιά που είναι νοητικά καθυστερημένα ή σωματικά ανάπηρα και παιδιά που κλαίνε υπερβολικά ή είναι πολύ απαιτητικά έχουν υψηλό δείκτη επικινδυνότητας να κακοποιηθούν ή να παραμεληθούν.

2 Η σεξουαλική κακοποίηση παιδιών γίνεται στην πλειονότητα των περιπτώσεων από άτομα του άμεσου ή ευρύτερου οικογενειακού περιβάλλοντος. Οι περισσότεροι βιαστές παιδιών είναι άτομα που διαθέτουν κύρος και την εμπιστοσύνη της οικογένειας. Οι κακοποιητες , είναι άτομα που μπορεί να έχουν οικογένεια ,να εργάζονται, να κατέχουν, άλλες φορές και θέσεις κύρους, να έχουν κατά τα άλλα μια φυσιολογική ζωή. Μια πλευρά του ψυχισμού τους όμως είναι μη ομαλή. Όπως προανέφερα τα ίδια αυτά άτομα έχουν γίνει συχνά θύματα σεξουαλικής η σωματικής κακοποίησης. Η Ψυχανάλυση έχει εντοπίσει έναν ψυχικό μηχανισμό άμυνας, την ταύτιση με τον επιτιθέμενο , όπου , το θύμα, προκειμένου να βγει από την κατάσταση απελπισίας , ταυτίζεται ψυχικά με το θύτη, που του φαίνεται παντοδύναμος, και υιοθετεί την ίδια στάση ως θύτης σε άλλους. . Συχνά, οι παιδεραστές, μεγαλώνουν σε θετές οικογένειες, είναι ανώριμοι , με παρορμητική συμπεριφορά και έχουν εξωπραγματικές απαιτήσεις από τα παιδιά. Έχουν μια πλευρά ανώμαλη , που αφορά τον έλεγχο των παρορμήσεων, ο οποίος στους περισσότερους ανθρώπους δεν είναι μόνο κοινωνικός – νομικός, αλλά πραγματοποιείται και στο εσωτερικό του ψυχισμού. Συνήθως η σεξουαλική κακοποίηση , συμβαίνει η συγκαλύπτεται, μέσα σε μια ατμόσφαιρα παραμέλησης και έλλειψης προστασίας. Το ίδιο το κακοποιημένο παιδί αποτελεί συνήθως, σύμπτωμα μιας οικογένειας , που για διάφορους λόγους έχει αποτύχει να προστατέψει το παιδί.

3 Η σεξουαλική κακοποίηση δεν ακολουθείται από ειδικά και σταθερά συμπτώματα. Αυτά εξαρτώνται κυρίως από τη χρονιότητα της κακοποίησης, από την ηλικία του παιδιού και από τη σχέση θύτη –θύματος. Συχνά σημεία ένδειξης είναι οι σωματικές αποδείξεις, όπως οι μώλωπες, ο πόνος και ο κνησμός στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, η αιμορραγία. Συχνά επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις του ουροποιητικού και εκκρίσεις του κόλπου μπορεί να σχετίζονται με σεξουαλική κακοποίηση. Επίσης η δυσκολία στη βάδιση και στο κάθισμα και η παρουσία νοσημάτων μεταδιδόμενων με το σεξ θέτουν την υποψία σεξουαλικής κακοποίησης. Σε κάθε αλλαγή πρότερης συμπεριφοράς, πρέπει να ελέγχεται και να διαπιστώνεται το αίτιο. Η αποπλάνηση, ο βιασμός και η αιμομιξία είναι παράγοντες που οδηγούν συχνά στο σχηματισμό φοβιών , άγχους και κατάθλιψης. Το παιδί είναι συνεχώς σε ετοιμότητα ότι θα δεχθεί μια επίθεση και νιώθει ότι θα είναι αδύναμο να αντιμετωπίσει τη δικιά του επιθετική παρόρμηση ή την εχθρότητα των άλλων απέναντί του. Τα καταθλιπτικά συμπτώματα συνδυάζονται συνήθως με την αίσθηση, ότι έχει καταστραφεί για όλη του τη ζωή. Ταυτόχρονα , συνυπάρχουν αισθήματα, ντροπής, και ενοχής, ό,τι με κάποιο τρόπο, το ίδιο το παιδί προκάλεσε την κακοποίηση Άλλες αλλαγές αφορούν :έντονο αίσθημα εγκατάλειψης ή παραμέλησης. Παλινδρόμηση σε νηπιακή συμπεριφορά, όπως ενούρηση ή θηλασμός αντίχειρα. Παρατηρούνται επίσης ασυνήθεις για την ηλικία και την ανάπτυξη του ατόμου σεξουαλικές γνώσεις και συμπεριφορές. Αργότερα όλες αυτές οι ενδείξεις και ουσιαστικά τα συμπτώματα οδηγούν σε καταθλιπτικές και αγχώδης διαταραχές, διαταραχές προσωπικότητας ή διασχίστηκες διαταραχές , μέχρι και την ψύχωση και την αυτοκτονία. Τα παιδιά που ερεθίζονται σεξουαλικά από έναν ενήλικο, νιώθουν έντονο άγχος και υπερδιέγερση και δεν έχουν την δυνατότητα να διαχειριστούν τόσο έντονα συναισθήματα, με αποτέλεσμα την ψυχική αναστάτωση, που μπορεί να φτάσει μέχρι και την ψυχική αποδιοργάνωση. . Σε κάθε περίπτωση η σεξουαλική κακοποίηση ανήλικων είναι μια βαριά επίθεση .

4. Τα βήματα για να βοηθήσουμε ένα κακοποιημένο παιδί είναι τα εξής: Θα πρέπει να πάρουμε τηλέφωνο είτε το ΄΄ χαμόγελο του παιδιού ΄΄ ΤΗΛ. 1056 είτε στη γραμμή ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΤΗΛ. 8018011177 η στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΛ. 210 7236200 και να καταγγείλουμε το γεγονός είτε έχει γίνει από άτομο της οικογένειας, είτε από κάποιον τρίτο . Αυτό μπορούμε να το κάνουμε και ανώνυμα . Έτσι αναλαμβάνει ο εισαγγελέας, όπου αν πρόκειται για κακοποίηση από γονιό βγαίνει εισαγγελική εντολή, και επισκέπτεται το σπίτι Κοινωνική Λειτουργός τις περιοχής, βλέπει το παιδί Ιατροδικαστής και Παιδοψυχίατρος για να υπάρξει παιδοψυχιατρική εκτίμηση, και τότε εάν διαπιστωθεί κακοποίηση, το παιδί απομακρύνεται από το σπίτι. Η ίδια διαδικασία είναι και όταν η κακοποίηση προέρχεται από κάποιον τρίτον, η διαφορά είναι ότι αν διαπιστωθεί κακοποίηση οι γονείς κινούνται νομικά. Θα πρέπει σε όλη τη διαδικασία το παιδί να συνοδεύεται από ένα υποστηρικτικό πλαίσιο. Από εκεί και πέρα το σεξουαλικά κακοποιημένο παιδί θα πρέπει να μπει σε χρόνιο πρόγραμμα ψυχολογικής υποστήριξης με στόχο την αναδιοργάνωση του χαρακτήρα, την απόκτηση της αυτοεκτίμησης και του αισθήματος της εμπιστοσύνης.

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ τη Δευτέρα 18 Απριλίου 2005

Της ΜΑΡΙΑΣ ΔΕΔΕ

Τον κώδωνα του κινδύνου κρούουν εκπρόσωποι φορέων αποασυλοποίησης και κοινωνικής επανένταξης των ψυχικά πασχόντων.

Η περικοπή, αιφνιδιαστικά μάλιστα, κατά 50% των επιδοτήσεων από το υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης για την κάλυψη των δαπανών λειτουργίας, οδηγεί στη συρρίκνωση και ενδεχομένως – εάν είναι οριστική – στο κλείσιμο των εξωψυχιατρικών δομών αποασυλοποίησης (ξενώνες, οικοτροφεία, προστατευόμενα διαμερίσματα, κέντρα ημέρας, κινητές μονάδες), επισημαίνουν.

Επί της ουσίας, ανοίγει την πόρτα στην επανεισαγωγή των ψυχικά πασχόντων σε ψυχιατρεία-άσυλα και τινάζει στον αέρα ένα κομμάτι της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης.

Μιας μεταρρύθμισης που, κακά τα ψέματα, δεν ήταν ποτέ στις προτεραιότητες των ιθυνόντων – σαν να μην υπήρχε η πολιτική βούληση.

Η μείωση της χρηματοδότησης, το ενδεχόμενο παύσης λειτουργίας των φορέων αυτών, μαζί με το λουκέτο στις εξωψυχιατρικές δομές γεννούν μια σειρά από ερωτήματα, με πιο κρίσιμο αυτό της τύχης των ασθενών και εξίσου βασικό το πώς αντιμετωπίζεται σήμερα στη χώρα μας ο ψυχικά πάσχων.

«Όλο και χειρότερα»

«Πολλά νοσοκομεία, στο πλαίσιο της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης και ύστερα από πολύχρονη προσπάθεια, έχουν κλείσει. Τι θα γίνει τον Ιούνιο; Τι θα κάνουν οι ασθενείς; Θα επαναλειτουργήσουν τα νοσοκομεία; Θα κατευθυνθούν σε ιδιωτικές κλινικές (οι περισσότεροι είναι άποροι, από φτωχές οικογένειες ή χωρίς οικογένεια); Θα πληρώσουν τα – ήδη υπερφορτωμένα ή και χρεωμένα – ταμεία; Θα επιστρέψουν στα σπίτια τους, που πολλοί δεν έχουν;» αναρωτιέται ο ψυχολόγος Δημήτρης Σεφεριάδης, μέλος θεραπευτικής ομάδας οικοτροφείου της Εταιρείας Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας.

«Σήμερα, όταν πλέον έχει λήξει η περίοδος της συγχρηματοδότησης για τη λειτουργία των οικοτροφείων που δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο του “Ψυχαργώς II”, το δημόσιο, παραβαίνοντας κάθε νομιμότητα και τις δεσμεύσεις του και παραβιάζοντας κάθε έννοια ευθύνης προς τους αρρώστους που μας εμπιστεύθηκε, αντί της πλήρους κάλυψης των δαπανών λειτουργίας, μας κατέβαλε τελείως αιφνιδιαστικά το ήμισυ. Δηλαδή, 900.000 ευρώ αντί 1.800.000 ευρώ, που προβλέπονταν για το πρώτο τρίμηνο του 2005, και 722.590 ευρώ αντί για 1.800.000 για το δεύτερο τρίμηνο», καταγγέλλουν το Δ.Σ. και οι θεραπευτές της Εταιρείας Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας.

Μιας εταιρείας που από το 1986, ως μη κυβερνητική οργάνωση, συμβάλλει στον τομέα της πρωτοβάθμιας περίθαλψης και αποασυλοποίησης. Διατηρεί σήμερα στην Αττική, τη Φωκίδα, τη Ναύπακτο, τον Έβρο, τη Ροδόπη και τη Φθιώτιδα συνολικά 7 οικοτροφεία, 19 διαμερίσματα, ένα κέντρο ημέρας και 2 κινητές μονάδες.

Δομές στις οποίες παρέχονται υπηρεσίες σε 2.360 ασθενείς, ενώ το σύνολο του απασχολούμενου προσωπικού ανέρχεται σε 270 άτομα.

Πολλαπλές συνέπειες

Οι συνέπειες της περικοπής των κονδυλίων είναι πολλαπλές: το θεραπευτικό έργο επηρεάζεται ημέρα με την ημέρα, δεν υπάρχει η δυνατότητα πληρωμής δαπανών για τη διαβίωση των ασθενών, πληρωμής μισθωμάτων, λογαριασμών, προμηθειών, συντήρησης, ενώ τίθεται θέμα μεγάλης μείωσης του προσωπικού.

Κι αν, ενδεχομένως, οι αριθμοί και τα ευρώ δεν αρκούν για να καταδείξουν το πρόβλημα που δημιουργείται τώρα, αρκεί η ιστορία του Διονύση και τόσων άλλων που σήμερα ζουν σε ξενώνες και προστατευόμενα διαμερίσματα, έτσι όπως μας τη διηγείται ο κ. Σεφεριάδης.

Ο Διονύσης, που έχασε τους γονείς του στα 16 του, έχει κάνει τρεις απόπειρες αυτοκτονίας και έχει νοσηλευτεί πολλές φορές στα ψυχιατρικά νοσοκομεία.

«Έτρεμε σύγκορμος όταν του προτείναμε να βγούμε έξω από τον ξενώνα. Φοβόταν ότι θα του κάνουν κακό, ότι θα πεθάνει, θα χαθεί. Διαλυόταν με το παραμικρό ερέθισμα. Ο Διονύσης, που πριν από πέντε χρόνια ξεκινήσαμε να βγαίνουμε μαζί, δειλά-δειλά στην πόρτα του ξενώνα…

Ύστερα από πέντε περίπου χρόνια και χωρίς καμία νοσηλεία, είναι πλέον ένας άνθρωπος που εργάζεται, φροντίζει το διαμέρισμα στο οποίο φιλοξενείται, μαγειρεύει, ψωνίζει, έχει κάνει φίλους στην κοινότητα, έχει σχέση και ετοιμάζεται να την επισημοποιήσει».

Για το Διονύση και κάθε Διονύση, οι φορείς που έχουν δημιουργήσει δομές αποασυλοποίησης στο πλαίσιο του “Ψυχαργώς II”, β΄ φάση, δίνουν αύριο στις 10 το πρωί συνέντευξη Τύπου σχετικά με το πρόβλημα της μείωσης της χρηματοδότησης για τη λειτουργία των δομών αυτών, στα γραφεία του Κέντρου Ημέρας για την ψυχολογική υποστήριξη ασθενών με καρκίνο (Αμαλίας 32, στο Σύνταγμα).

Περί κληρονομικότητας

Η κληρονομικότητα αφορά τρόπους, προοπτικές, ορίζει ευαισθησία. Το περιβάλλον όμως καθορίζει τι θα γίνει.

Εκ γενετής έχουμε τη δυνατότητα να μιλήσουμε, όμως το περιβάλλον και εμείς καθορίζουμε τη γλώσσα.

Ή να αρρωστήσουμε από καρκίνο, το περιβάλλον και εμείς το αν και πότε. Πολλές από τις συμπεριφορές τις «μαθαίνουμε», όχι βέβαια με αυτόν τον απλοϊκό τρόπο, οι διαδικασίες είναι πολύ πιο πολύπλοκες.

Σε ένα περιβάλλον με μια καταθλιπτική συμπεριφορά της μάνας, το παιδί γίνεται καταθλιπτικό.

Η ταύτιση του τρόπου αντιμετώπισης των προβλημάτων επικρατεί της κληρονομικότητας.

Σε μια οικογένεια όπου ένας γονιός ή ένας συγγενής έχει αυτοκτονήσει ως λύση σε αδιέξοδες καταστάσεις, οι πιθανότητες είναι αυξημένες σε ένα άλλο μέλος. Άλλος στη θέση του μπορεί να έβρισκε άλλου είδους λύσεις.

Φοβίες:

Η φοβία είναι ένας επίμονος και παράλογος φόβος για ένα συγκεκριμένο αντικείμενο, χώρο, δραστηριότητα ή κατάσταση που έχει σαν αποτέλεσμα το άτομο να επιθυμεί έντονα την αποφυγή αυτού που φοβάται.

Το άτομο παρότι αναγνωρίζει ότι οι φόβοι του είναι υπερβολικοί ή εξωπραγματικοί, παρόλα αυτά προσπαθεί με κάθε τρόπο να αποφύγει το φοβικό αντικείμενο ή κατάσταση.

Αν η συμπεριφορά αποφυγής δεν επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό τη ζωή του ατόμου, η φοβία δεν αποτελεί διαταραχή. Αν όμως παραβλάπτει την ικανότητά του να εκπληρώσει τις απαραίτητες ή συνηθισμένες υποχρεώσεις ή προκαλεί έντονη ενόχληση και συχνή ενασχόληση, τότε πρόκειται για φοβική διαταραχή.

Οι φοβίες είναι μεταθέσεις εσωτερικών συγκρούσεων ή αποτέλεσμα τραυματικών γεγονότων.

Είδη φοβιών: Απλή φοβία ή ειδική
Φόβος κάποιων συγκεκριμένων πραγμάτων
Κοινωνική φοβία: Φόβος ταπείνωσης ή αμηχανίας σε κοινωνικές καταστάσεις ή σε καταστάσεις που το άτομο πρέπει να επιτελέσει κάτι μπροστά σε κόσμο.

Θεραπεία: Ατομική ψυχοθεραπεία για τη λύση της φοβίας.

Διαταραχή πανικού και αγοραφοβία:

Το βασικό χαρακτηριστικό της Διαταραχής πανικού είναι οι συχνές απροσδόκητες προσβολές πανικού που συνοδεύονται από άγχος και επίμονη ανησυχία του ατόμου μήπως του ξανασυμβεί κάποια προσβολή πανικού, όπως και ανησυχία και στεναχώρια για τις επιπτώσεις ή τις συνέπειες των προσβολών (μήπως πεθάνει ή τρελαθεί ή λιποθυμήσει κ.α.) ή από σημαντική αλλαγή της καθημερινότητας (παραίτηση από τη δουλειά του).

Ουσιαστικά πρόκειται για έντονο φόβο, δυσφορία και εσωτερική ένταση, όπου παράλληλα εμφανίζονται και σωματικά συμπτώματα και επικρατεί μια αίσθηση επικείμενης καταστροφής.

Αγοραφοβία: Άγχος του ατόμου να είναι σε μέρη ή καταστάσεις από όπου η διαφυγή μπορεί να είναι δύσκολη ή να προκαλέσει αμηχανία ή σε περίπτωση που μπορεί να μην υπάρχει βοήθεια εάν υπάρξει προσβολή πανικού.

Τυπικά χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι: να φοβάται το άτομο να βγει έξω από το σπίτι μόνο του, να βρίσκεται μέσα σε πλήθος, να είναι μέσα σε αυτοκίνητο, να στέκεται σε μια γέφυρα κ.α.

Οφείλεται όπως και οι άλλες αγχώδεις διαταραχές σε ενδοψυχικές συγκρούσεις ή τραυματικά γεγονότα.

Θεραπεία: Ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία και σε ορισμένες περιπτώσεις συνδιασμός κοινωνικοποίησης με ψυχοθεραπεία.

Πένθος:

Σαν μέρος της αντίδρασής τους από την απώλεια κάποια άτομα που πενθούν παρουσιάζουν χαρακτηριστικά καταθλιπτικού επεισοδίου. Το άτομο που πενθεί θεωρεί την καταθλιπτική διάθεση λογική, παρότι μπορεί να επισκεφθεί ειδικό για την αντιμετώπιση της αϋπνίας ή της ανορεξίας, για ανακούφιση αλλά και τελικά για τη φυσική λύση του πένθους.

Στο μη φυσιολογικό πένθος μπορεί να υπάρχουν συμπτώματα όπως ενοχές, σκέψεις θανάτου, αίσθηση του ατόμου ότι δεν αξίζει, λειτουργική έκπτωση ή ακόμα και ψευδαισθητικές εμπειρίες. Ακόμη θυμό, θλίψη, απελπισία.

Θεραπεία: Ψυχοθεραπεια

Προβλήματα σχέσεων:

Τα προβλήματα σχέσεων συνδέονται κλινικά ή με σημαντική έκπτωση της λειτουργικότητας ή με συμπτώματα ανάμεσα σε ένα ή περισσότερα μέλη μιας ομάδας.

Τα προβλήματα των σχέσεων μπορεί να επιδεινώνουν ή να επιπλέκουν την αντιμετώπιση μιας ψυχιατρικής διαταραχής ή μιας γενικής ιατρικής κατάστασης. Μπορεί να είναι αποτέλεσμα μιας ψυχιατρικής διαταραχής ή μιας γενικής ιατρικής κατάστασης ή και να εμφανίζονται σε απουσία άλλων καταστάσεων.

Πρόβλημα σχέσης σχετιζόμενο με ψυχική διαταραχή ή γενική ιατρική κατάσταση: Αυτή η κατηγορία πρέπει να χρησιμοποιηθεί όταν το επίκεντρο της κλινικής προσοχής είναι ένας τύπος διαταραγμένης διαντίδρασης που συνδέεται με μια ψυχική διαταραχή ή μια γενική ιατρική κατάσταση σε ένα μέλος της οικογένειας.

Πρόβλημα σχέσης γονιού – παιδιού: Αυτή η κατηγορία πρέπει να χρησιμοποιηθεί όταν το επίκεντρο της κλινικής προσοχής είναι ένας τύπος διαντίδρασης ανάμεσα σε ένα γονιό και ένα παιδί (π.χ. διαταραγμένη επικοινωνία, υπερπροστασία, ελλιπής έλεγχος της διαγωγής) που συνδέεται με κλινικά σημαντική έκπτωση της λειτουργικότητας ενός ατόμου ή της οικογένειας ή με την ανάπτυξη κλινικά σημαντικών συμπτωμάτων στον γονιό ή στο παιδί.

Πρόβλημα σχέσης με σύντροφο: Αυτή η κατηγορία πρέπει να χρησιμοποιηθεί όταν το επίκεντρο της κλινικής προσοχής είναι ένας τύπος διαντίδρασης ανάμεσα στους συζύγους ή στους συντρόφους που χαρακτηρίζεται από αρνητική επικοινωνία (π.χ. αρνητική κριτική), διαταραγμένη επικοινωνία (π.χ. μη ρεαλιστικές προσδοκίες) ή έλλειψη επικοινωνίας (π.χ. απόσυρση), που συνδέεται με κλινικά σημαντική έκπτωση της λειτουργικότητας ενός ατόμου ή της οικογένειας ή ανάπτυξη συμπτωμάτων στον ένα ή και στους δύο συντρόφους.

Πρόβλημα σχέσης με αδελφό: Αυτή η κατηγορία πρέπει να χρησιμοποιηθεί όταν το επίκεντρο της κλινικής προσοχής είναι ένας τύπος διαντίδρασης ανάμεσα σε αδέλφια, που συνδέεται με κλινικά σημαντική έκπτωση της λειτουργικότητας ενός ατόμου ή της οικογένειας ή την ανάπτυξη συμπτωμάτων σε ένα ή σε περισσότερα από τα αδέλφια.

Πρόβλημα σχέσης μη προσδιοριζόμενο αλλιώς: Αυτή η κατηγορία πρέπει να χρησιμοποιηθεί όταν το επίκεντρο της κλινικής προσοχής είναι προβλήματα σχέσεων που δεν κατατάσσονται σε κανένα από τα συγκεκριμένα προβλήματα που αναφέρονται παραπάνω (π.χ. δυσκολίες με συνεργάτες).

Κακοποίηση:

Αυτός ο τομέας περιλαμβάνει κατηγορίες που πρέπει να χρησιμοποιηθούν όταν το επίκεντρο της κλινικής προσοχής είναι η σοβαρή κακομεταχείριση ενός ατόμου από ένα άλλο με σωματική κακοποίηση, σεξουαλική κακοποίηση ή παραμέληση ενός παιδιού. Αυτά τα προβλήματα συμπεριλαμβάνονται επειδή αποτελούν συχνά το επίκεντρο της κλινικής προσοχής στα άτομα που βλέπουν οι επιστήμονες υγείας.

Σωματική κακοποίηση παιδιού: Αυτή η κατηγορία πρέπει να χρησιμοποιηθεί όταν το επίκεντρο της κλινικής προσοχής είναι η σωματική κακοποίηση ενός παιδιού.

Σεξουαλική κακοποίηση παιδιού: Αυτή η κατηγορία πρέπει να χρησιμοποιηθεί όταν το επίκεντρο της κλινικής προσοχής είναι η σεξουαλική κακοποίηση ενός παιδιού.

Παραμέληση παιδιού: Αυτή η κατηγορία πρέπει να χρησιμοποιηθεί όταν το επίκεντρο της κλινικής προσοχής είναι η παραμέληση παιδιού.

Σωματική κακοποίηση ενηλίκου: Αυτή η κατηγορία πρέπει να χρησιμοποιηθεί όταν το επίκεντρο της κλινικής προσοχής είναι η σωματική κακοποίηση ενός ενηλίκου (π.χ. χτύπημα συζύγου, κακοποίηση ηλικιωμένου γονιού).

Σεξουαλική κακοποίηση ενηλίκου: Αυτή η κατηγορία πρέπει να χρησιμοποιηθεί όταν το επίκεντρο της κλινικής προσοχής είναι η σεξουαλική κακοποίηση ενός ενηλίκου (π.χ. σεξουαλικός εξαναγκασμός, βιασμός).

Ψύχωση:

Πολλά εγχειρίδια ορίζουν την ψύχωση σαν μια μείζονα ψυχική διαταραχή στην οποία σκέψη, συναίσθημα, επικοινωνία και συμπεριφορά είναι τόσο σοβαρά διαταραγμένα ώστε η ικανότητα του ατόμου να ανταπεξέρχεται στις απαιτήσεις της καθημερινής ζωής παρακωλύεται σημαντικά. Τέτοιοι ορισμοί δίνουν έμφαση στην απώλεια της λειτουργικότητας.

Εντούτοις, πολλά άτομα τα οποία είναι σοβαρά διαταραγμένα στην καθημερινή τους ζωή (π.χ. αυτά με σοβαρές διαταραχές προσωπικότητας) δεν θεωρούνται ψυχωτικά, ενώ μερικοί άρρωστοι που κρύβουν προσεκτικά τις παραληρητικές ιδέες τους (π.χ. ότι οι σκέψεις τους ελέγχονται από ξένους πράκτορες) μπορούν παρόλα αυτά να είναι λειτουργικοί στην εργασία τους και ακόμη να καταφέρνουν να διατηρούν οικογενειακή ζωή. Δεν υπάρχει κάποιος ενιαίος ορισμός που να ικανοποιεί όλους τους κλινικούς.

Για πρακτικούς σκοπούς η ψύχωση μπορεί να οριστεί ως η ανικανότητα διαχωρισμού ανάμεσα στο τι είναι πραγματικό και τι όχι, ακόμα και όταν οι αποδείξεις της πραγματικότητας είναι ξεκάθαρες. Η απώλεια της ικανότητας ελέγχου της πραγματικότητας είναι ουσιώδες στοιχείο της ψύχωσης. Τεκμήριο για την ψύχωση είναι το μπέρδεμα ανάμεσα στο τι προέρχεται από το μυαλό και τι από τον εξωτερικό κόσμο. Το ψυχωτικό άτομο έχει χάσει την αίσθηση των ορίων ανάμεσα στο «μέσα» και το «έξω» (απώλεια των ορίων του εγώ).

Κοινές ψυχωτικές πεποιθήσεις δηλ. παραληρητικές ιδέες, είναι ότι το άτομο μπορεί να ελέγξει τη σκέψη των άλλων, ότι ξένες δυνάμεις έχουν τοποθετήσει σκέψεις στο μυαλό του ατόμου, ότι οι άλλοι μπορούν να διαβάσουν τις σκέψεις του ατόμου κ.α. Όλα αυτά εμπεριέχουν την ιδέα ενός «διαπερατού» μυαλού. Οι ψευδαισθήσεις οι οποίες είναι παθογνωμονικές της ψύχωσης είναι εσωτερικά ερεθίσματα (π.χ. φωνές) τα οποία λανθασμένα πιστεύει το άτομο ότι προέρχονται από εξωτερική πηγή.

Σχιζοφρένεια: Σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από έντονη αλλοίωση της εσωτερικής και εξωτερικής πραγματικότητας, στην οποία το άτομο απαντά με τρόπους που βλάπτουν τη ζωή του. Αυτή η αλλοίωση ή παραμόρφωση της πραγματικότητας – ο ψυχωτικός πυρήνας της αρρώστιας – παρουσιάζεται με διαταραχές-συμπτώματα στην αντίληψη, στη σκέψη, στο συναίσθημα, στην ομιλία και στην ψυχοκινητικότητα. Βέβαια οι κλινικές εικόνες – οι άνθρωποι – παρουσιάζουν πολύ μεγάλη ποικιλία, από την έντονη διέγερση ως την απάθεια και την απόσυρση, από την απλή εκκεντρικότητα ως την πιο αλλόκοτη συμπεριφορά. Καλό είναι λοιπόν να μην έχουμε «κλισέ» στο μυαλό μας.

Κλινικοί τύποι:

Παρανοϊκός τύπος: Έντονη ενασχόληση με μια ή περισσότερες παραληρητικές ιδέες δίωξης ή μεγαλείου ή συχνές ακουστικές ψευδαισθήσεις. Άγχος, θυμός, λεκτική και σωματική επιθετικότητα, καχυποψία και υπερευαισθησία στη διαπροσωπική επαφή συχνά χαρακτηρίζουν αυτόν τον τύπο, όπως και αμφιβολίες για την ταυτότητα του φύλου ή φόβος ότι θα θεωρηθεί το άτομο ομοφυλόφυλο ή θα το προσεγγίσουν ομοφυλόφυλοι. Η λειτουργικότητα του ατόμου παραβλάπτεται λιγότερο από άλλους τύπους και έτσι παρανοϊκοί σχιζοφρενείς μπορεί να λειτουργούν ικανοποιητικά σε κοινωνικές/επαγγελματικές καταστάσεις, που δεν διεγείρουν τους παρανοϊκούς τους φόβους.

Αποδιοργανωμένος τύπος: Αποδιογανωμένος λόγος, αποδιοργανωμένη συμπεριφορά και επίπεδο ή απρόσφορο συναίσθημα (π.χ. ανόητο γέλιο). Μπορεί να υπάρχουν παραληρητικές ιδέες, όχι όμως συστηματοποιημένες, ενώ μαννιερισμοί, υποχονδριακά ενοχλήματα, υπερβολική κοινωνική απόσυρση και παραξενιές στη συμπεριφορά είναι συχνά. Η κοινωνική έκπτωση είναι μεγάλη.

Κατατονικός τύπος: Κινητική ακινησία, όπως καταληψία (άκαμπτη διατήρηση μιας θέσης του σώματος για μεγάλο χρονικό διάστημα) ή εμβροντησία, ή αντίθετα υπερβολική και άσκοπη κινητική δραστηριότητα, ακραίος αρνητισμός ή αλαλία, αλλόκοτες στάσεις του σώματος, στερεότυπες κινήσεις, μορφασμοί, ηχολαλία ή ηχοπραξία. Σπάνια μορφή σχιζοφρένειας που μπορεί να διαγνωσθεί μόνο εάν δεν υπάρχει άλλη αιτιολογία για την κατατονία όπως κάποια ουσία, κάποια γενική ιατρική κατάσταση ή κάποιο μανιακό ή καταθλιπτικό επεισόδιο.

Αδιαφοροποίητος τύπος: Τύπος σχιζοφρένειας στον οποίο υπάρχουν συμπτώματα όπως παραληρητικές ιδέες ή ψευδαισθήσεις, αλλά δεν πληρούνται τα κριτήρια για να κατατάξουμε τον ασθενή σε κάποιον από τους προηγούμενους τύπους.

Υπολειμματικός τύπος: Ο τύπος αυτός αναφέρεται στις περιπτώσεις που έχει υπάρξει τουλάχιστον ένα επεισόδιο Σχιζοφρένειας, αλλά στην τωρινή κλινική εικόνα δεν υπάρχουν έντονα ψυχωτικά συμπτώματα, ενώ υπάρχουν αρνητικά συμπτώματα (συναισθηματική επιπέδωση, αλογία ή αβουλία) ή εξασθενημένα θετικά (παράξενες πεποιθήσεις, ασυνήθιστες αντιληπτικές εμπειρίες).

Βέβαια τα ψυχωσικά συμπτώματα δεν εμφανίζονται με την ίδια μορφή σε όλους τους ασθενείς, καθώς παρεισφρύουν και τα στοιχεία του χαρακτήρα κάθε ατόμου.

Στη σημερινή εποχή είναι δύσκολο να συναντήσουμε ασθενείς, οι οποίοι ανήκουν αμιγώς σε κάποιον από αυτούς τους τύπους. Συνηθέστερη είναι η Άτυπη Ψύχωση, όπου συνυπάρχουν συμπτώματα από διαφορετικούς τύπους σχιζοφρένειας και δεν πληρούνται τα κριτήρια για να κατατάξουμε τον ασθενή σε κάποιον από τους τύπους αυτούς.

Θεραπεία: Με ταυτόχρονη φαρμακοθεραπεία, ψυχοθεραπεία και κοινωνικοποίηση για μακρό χρονικό διάστημα, μπορούν να βοηθηθούν πολλοί ασθενείς να επανακτήσουν τη χαμένη τους λειτουργικότητα και ψυχολογική ακεραιότητα, ώστε να εξασφαλισθεί η ποιότητα στη ζωή τους.

Διπολική διαταραχή:

Ψυχική ασθένεια που χαρακτηρίζεται από δύο ακραίες συναισθηματικές διαθέσεις: έξαρση και κατάθλιψη. Στην τυπική της μορφή, ο ασθενής περνά από κύκλους ή φάσεις έντονης μανίας που εναλάσσονται με κύκλους ή φάσεις βαθιάς κατάθλιψης. Ουσιαστικά όμως οι διπολικές διαταραχές είναι ένα φάσμα κλινικών εικόνων ποικίλης έντασης, συχνότητας και μορφής.

Τα καταθλιπτικά επεισόδια των Διπολικών Διαταραχών κλινικά είναι όμοια με των (μονοπολικών) Καταθλιπτικών Διαταραχών. Επομένως, το βασικό διακριτικό στοιχείο των Διπολικών Διαταραχών είναι η έξαρση. Όπως και στην κατάθλιψη, η έξαρση περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα συναισθηματικών διαθέσεων, από τις φυσιολογικές καταστάσεις της ευφορίας και της χαράς μέχρι τις παθολογικές καταστάσεις της υπομανίας και μανίας.

Μανία: Υπέρμετρη έξαρση, υπερκινητικότητα, διέγερση και επιταχυμένος ρυθμός ομιλίας συχνά με διαταραγμένη σκέψη. Ο όρος υπομανία αναφέρεται σ' ένα σύνδρομο παρόμοιο, αλλά όχι τόσο βαρύ ή έντονο όσο η μανία. Όσον αφορά την υποκειμενική αίσθηση και αντίληψη του ασθενή η κατάσταση της μανίας ή υπομανίας μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευχάριστη, καθώς αυτός νιώθει ανεβασμένος, ευτυχισμένος, ευφορικός, γεμάτος αυτοπεποίθηση και χαρά. Συνήθως, όμως, ο μανιακός (και λιγότερο ο υπομανιακός) ασθενής χαρακτηρίζεται και από έντονη ευερεθιστότητα, παρανοϊκότητα και οργή.

Συμπτώματα της μανίας: Διαταραχή της συναισθηματικής διάθεσης, διογκωμένη αυτοεκτίμηση, ελαττωμένη ανάγκη για ύπνο, πίεση λόγου, διάσπαση της προσοχής, αυξημένη δραστηριότητα/υπερκινητικότητα (κινητική ανησυχία, υπερβολική εμπλοκή κοινωνικά, στην εργασία, σεξουαλικά), υπερβολική εμπλοκή σε δραστηριότητες που μπορεί να έχουν οδυνηρές συνέπειες, συναισθηματική αστάθεια και παραληρητικές ιδέες και ψευδαισθήσεις.